«طنین رود سند» درباره چیست؟
این فیلم به موضوعاتی مانند عشق، اشتیاق و تغییرات اقلیمی می‌پردازد. به شکل یک مجموعه داستانی (آنتولوژی)، روایت‌ها حول رود سند به هم گره خورده‌اند.
ایجاز ترجیح می‌دهد تماشاگر «بگذارد داستان‌ها او را هرجا که خواستند ببرند» و مطمئن است که ترکیب شخصیت‌های جذاب، گذر زمان، شعر، مناظر سرزمین سند و در نهایت رود سند تجربه‌ای دلنشین به مخاطب خواهد بخشید.
از سیاه‌وسفید تا رنگی
پیش‌نمایش فیلم در سال ۲۰۲۳ منتشر شد. این نسخه با نسبت تصویر ۴:۳ و به‌طور کامل سیاه‌وسفید ساخته شده بود و با آنچه معمولاً کارگردانان پاکستانی عرضه می‌کنند تفاوت داشت.
پوستر فیلم—که قایق ماهیگیری تنهایی را بر روی رودخانه نشان می‌دهد—یادآور شعر «صبح شد» اثر *فیض احمد فیض* است. ایجاز می‌گوید این شباهت «یک تصادف خوش» بوده است.
در روند پساتولید، او به این نتیجه رسید که رنگ‌های کم‌جان و بی‌اشباع از تصویر تمام‌رنگی یا کاملاً سیاه‌وسفید مؤثرترند. او از دوستش *سائولو روبن آروکا روساس* (رنگ‌پرداز اسپانیایی) نام می‌برد که حالتی «شبح‌گونه» به تصویر بخشید.
---
از پاکستان تا کره‌جنوبی
پس از پایان فیلم‌برداری «طنین رود سند»، ایجاز به کره‌جنوبی رفت و هفت ماه در «مدرسه آسیایی فیلم بوسان» تحصیل کرد. در آنجا همکارانی یافت که در پساتولید یاری‌اش کردند:
* *پل بَتِل* – تدوین و تولید پساتولید از کره‌جنوبی
* *سائولو روبن آروکا روساس* – رنگ‌پرداز از اسپانیا
* *تنویر حسین* – جلوه‌های بصری از بنگلادش
کل فرایند به‌صورت برخط انجام شد. در نهایت، شرکت *سرود فیلمز* پخش فیلم را بر عهده گرفت.
رود سند زنده است
رود سند، که در اصل «سِندهو» نام داشت، خاستگاه تمدن در این منطقه است. این رود در متون بسیاری—از *ریگ‌وِدا* و *پورانه‌ها* گرفته تا «کتاب الهند» اثر *ابوریحان بیرونی*، و حتی نوشته‌های بابلی و چینی—حضور دارد.
امروز رود سند همچنان منبع صید، آبیاری و خاک حاصلخیز است. ایجاز رودخانه را به انسانی همانند ما تشبیه می‌کند: نه کاملاً خوب و نه بد، بلکه سرشار از عشق، اندوه، تنهایی و حتی گناه.
هنر و زندگی
در پیش‌نمایش فیلم، شخصی می‌گوید پدرش باور داشت اگر رود سند میان همه مردم سند تقسیم شود، سهم هر کس به اندازه یک پتوی کوچک خواهد بود.
هرچند فیلم‌نامه در ۲۰۲۲ نوشته شد، این جمله امروز معنای تازه‌ای یافته است؛ چراکه مردم سند زیر فشار طرح‌های آبی و تقسیمات رودخانه‌اند.
ایجاز می‌گوید: «من به هنر برای هنر باور دارم. اما در جهان امروز تقریباً ناممکن است هنر سیاسی نباشد… اگر سخن گفتن از حقوق رودخانه و رنج مردم سیاسی به حساب آید، برای من مشکلی نیست. من فقط واقعیت را بازمی‌گویم.»
یکی از شخصیت‌ها از ترک رود سند برای زندگی بهتر سخن می‌گوید، اما باور دارد هیچ جای دیگری برای رفتن نیست. بسیاری از خانواده‌های سندی هر سال زمین و خانه خود را ترک می‌کنند تا از قحطی و بیکاری بگریزند، اما اندک‌اند کسانی که رهایی کامل بیابند.
از استادان تا سبک شخصی
پیش‌نمایش‌ها نشان می‌دهند ایجاز بیشتر شیفته آثار کلاسیکی چون *آکیرا کوروساوا* و *ساتیاجیت رای* است تا فیلم‌های تجاری. اما او بیش از همه از *آندری تارکوفسکی، **دیوید لینچ* و *ورنر هرتزوگ* تأثیر گرفته: «این سه استاد من‌اند، حتی اگر ندانند من وجود دارم.»
از میان فیلم‌سازان معاصر، او از *آناند گاندی* (هندی) و *برونو دومون* (فرانسوی) الهام گرفته است.
با این همه، ایجاز تأکید می‌کند که «طنین رود سند» ریشه در فرهنگ و تجربه زیسته خودش دارد و همین آن را متمایز می‌سازد.
از روزنامه‌نگار تا فیلم‌ساز
ایجاز سال‌ها برای نشریاتی چون *اکسپرس تریبیون* و *آی‌جی‌ان پاکستان* نوشت و مقالاتی درباره سینما منتشر کرد. این تجربه به او کمک کرد تا صنعت فیلم را بهتر بفهمد.
او می‌گوید: «نخست فیلمی می‌سازم که خودم را خوشحال کند. اگر من خوشحال باشم، آن احساس به تماشاگر و منتقد هم منتقل می‌شود.»
فیلم نخستش واکنش‌های مثبتی گرفت. در جشنواره *جیپور*، هم مخاطبان و هم منتقدان از آن ستایش کردند. با این حال، بازار پاکستان برای فیلم‌های هنری نامطمئن است و آثار مستقل کمتر فروش می‌کنند.
احیای سینمای سند
ایجاز تأکید می‌کند که این فیلم «احیاء» نیست، بلکه «تولد دوباره» سینمای سند است.
او می‌گوید: «نمی‌توانیم همواره داستان‌های کلیشه‌ای دزدان یا کمدی‌های ضعیف را کپی کنیم از سینمای پنجابی دهه‌ها پیش.»
امید او این است که با تولید فیلم‌های کم‌هزینه بیشتر، تماشاگران افزایش یابند و سینمای مستقل پاکستان جایگاه خود را پیدا کند، به‌جای وابستگی به چند بلاک‌باستر پرخرج.
فیلم *«طنین رود سند»* از *۱۲ سپتامبر ۲۰۲۵* در سراسر پاکستان اکران خواهد شد.