نوشته ابراهیم بهشتی
8 ژوئن 2023
تارنمای ایران دیلی
برگردان علی اصغر شهدی
[email protected]
گروهی متشکل از 35 نفر از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا اخیراً نامه‌ای به سه طرف اروپایی توافق هسته‌ای ایران در سال 1394 ( )2015 ) ارسال کرده و از رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان خواسته‌اند تا فوراً مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریم های سازمان ملل علیه ایران فعال کنند.این قانونگذاران آمریکایی در توجیه خواسته خود مدعی شده اند که؛ نزدیک به چهار سال است که ایران اجرای تعهدات مهم برجام را متوقف کرده، و با رد همه پیشنهاد های دیپلماتیک به توسعه برنامه هسته‌ای خود ادامه داده است.علیرغم اینکه دولت آمریکا خود با خروج یکجانبه از این توافق در سال1397 ( 2018 ) ناقض اصلی برجام بود، قانونگذاران آمریکایی ادعاهای خود علیه ایران را تکرار کردند.تهران به مدت یک سال پس از خروج واشنگتن از برجام به تعهدات خود تحت این توافق ادامه داد و امیدوار بود که طرف های اروپایی به تعهدات خود عمل و در نهایت منافع ایران را تامین کنند. متأسفانه، سه کشور اروپایی نتوانستند به تعهدات خود عمل کنند و باعث شدند تهران به تدریج تعهدات خود را در برجام کاهش دهد.اتهامات مطرح شده علیه ایران مبنی بر عدم پایبندی به برجام بی اساس است. گسترش اخیر برنامه هسته ای ایران در واقع می تواند به عنوان پاسخی مستقیم به عدم تعهد کشورهای غربی تلقی شود. تهران بارها اعلام کرده است که در صورتی که همه طرف ها به تعهدات خود عمل کنند و منافع اقتصادی ایران تامین شود، مشروط به بازگشت آمریکا به توافق، فعالیت های هسته ای خود را به سطوح تعیین شده در برجام باز خواهد گرداند.متأسفانه ایالات متحده هنوز اقدام لازم را انجام نداده است در حالی که رفت و آمدهای دیپلماتیک بین دو کشور در مورد مذاکرات هسته ای همچنان ادامه دارد.با این حال، مقامات ایرانی گزارش داده اند که همکاری بین سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی وارد مرحله جدیدی شده است که مشخصه آن همکاری سازنده در روزهای اخیر بوده است.تحولات اخیر با همکاری سازنده جایگزین نشان دهنده تغییر در پویایی بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی است،. این فضای جدید در جلسه اخیر شورای حکام آژانس برجسته شد که تفاوت قابل توجهی با گردهمایی های قبلی داشت. علیرغم این روند مثبت، این نگرانی وجود دارد که برخی از قانونگذاران آمریکایی با پیشنهاد قطعنامه های ضدایرانی تلاش می کنند همکاری بین تهران و آژانس را تضعیف کنند.ضروری است که تروئیکای اروپایی با تجربه قابل توجه خود در برخورد با ایران، نباید تسلیم چنین فشارهای غیرسازنده ای شوند. مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند که پیشنهاد مکرر راه‌اندازی مکانیسم ماشه snapback نشان‌دهنده یک اشتباه محاسباتی است که می‌تواند به سرعت باعث شود همه چیز از کنترل خارج و دو طرف را بیشتر از هر زمانی از هم دور کند.به نظر می‌رسد که مکانیسم پیشنهادی فعال سازی ماشه، حداقل تا حدی، ناشی از لغو قریب‌الوقوع برخی محدودیت‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای است که بر اساس برجام بر ایران تحمیل شده بوده است.این محدودیت‌ها قرار است در مهرماه سال جاری ( اکتبر 2023 ) به پایان برسد و شامل رفع محدودیت‌ها در تحقیق و توسعه تولید موشک‌های بالستیک، پایان دادن به تحریم‌ها بر بخش‌های اقتصادی ایران که قبلاً تعلیق شده بودند، حذف تحریم‌ها بر برخی افراد و مؤسسات مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، و الزام اتحادیه اروپا به حذف آن‌ها است. اجرای طرح مکانیسم ماشه که می تواند منجر به بازگرداندن تمامی تحریم های سازمان ملل متحد علیه ایران شود، تهدیدی برای جلوگیری از کاهش احتمالی محدودیت های ذکر شده در توافق هسته ای و تحریم های باقی مانده مرتبط با برنامه هسته ای ایران. است.با توجه به وضعیت کنونی، به نظر می‌رسد توجیه چندانی برای ادامه همکاری تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا شرکت در مذاکرات با هدف حل و فصل اختلافات وجود ندارد.مسئولیت هر رویداد بعدی احتمالاً بر دوش ایالات متحده و سه گانه اروپایی خواهد بود. وزارت امور خارجه ایران پیشتر بر این نکته تاکید کرده و خاطرنشان کرد که طرف‌های غربی پیام روشنی در خصوص واکنش ایران به احتمال بازگشت تحریم‌های سازمان ملل دریافت کرده‌اند.به همین دلیل، ضروری است تا تروئیکای اروپایی نسبت به نفوذ بالقوه تندرو های ایالات متحده یا فشار اسرائیل، و همچنین پیامدهای منفی که می تواند از اجرای مکانیسم ماشه ناشی شود، هوشیار و آگاه باقی بماند.